Spaarrentes leveren bitter weinig op. De hoogste variabele rente bedraagt momenteel 0,7 procent. En als je de spaarrente twee jaar vastzet, krijg je maximaal 1,05 procent.
Maar wat als je geld twee jaar lang vastzet en elk jaar 5,6 procent rendement boekt? De organisatie Zelfstroom verhuurt en verkoopt zonnepanelen en is bezig met een succesvolle campagne om een obligatie van 2 miljoen euro uit te geven. De looptijd is twee jaar en de geboden rente bedraagt 6 procent; effectief gaat het om 5,6 procent.
Via het platform duurzaaminvesteren.nl was donderdag 1 december al 93 procent van de beoogde 2 miljoen euro opgehaald. Maar beleggers die twijfelen, kunnen sinds woensdag gebruikmaken van een door toezichthouder AFM goedgekeurd prospectus om meer informatie te krijgen.
UPDATE 7 december 2016: Zonnestroom heeft het beoogde bedrag van 2 miljoen euro inmiddels binnen.
Beleggen in zonnepanelen-obligatie
Eerst iets over het verschil tussen de geboden rente van 6 procent en het effectieve rendement van 5,6 procent. Het verschil zit ‘m in de kosten.
Een belegger die een obligatie koopt met een waarde van 1.000 euro bij de aflossing, betaalt daarvoor 1.007 euro. Vervolgens krijgt de belegger twee keer 60 euro. Aan het eind van de looptijd van twee jaar wordt 1.000 euro terugbetaald.
Het gaat dus om een opbrengst van 1.120 euro op een investering van 1.007 euro, ofwel 5,6 procent rendement per jaar.
Het verschil met een tweejarig spaardeposito dat 1,05 procent oplevert, is enorm. Dat kan alleen maar betekenen dat er forse extra risico's zijn bij deze obligatielening vergeleken met sparen.
Uit het prospectus wordt duidelijk waar die risico's zitten. Het gaat in hoofdzaak om drie gevaren.
1) Problemen met huurders zonnepanelen en onderpand
De opzet van Zelfstroom is om het geld van de obligatielening van 2 miljoen euro in 490 systemen voor zonnepanelen te steken. Die worden voor een periode van tien jaar aan particulieren verhuurd.
Zelfstroom verwacht de komende vijf maanden voldoende getekende huurovereenkomsten te hebben om ook daadwerkelijk alle zonnepanelen te kunnen leveren en verhuren. Maar dat is nog niet volledig zeker.
Mochten afnemers van de zonnepanelen niet op tijd kunnen betalen of zelfs persoonlijk failliet gaan, dan komen de inkomsten van Zelfstroom in gevaar.
De eigenaren van de obligatielening hebben een pandrecht op de zonnesystemen, maar ook daar zijn risico's aan verbonden.
Stel bijvoorbeeld dat een huurder in gebreke blijft en diens zonnepanelen in beslag worden genomen. Dan zal de marktwaarde daarvan al snel lager ligger dan de initiële waarde bij de aankoop; de vraag is of een set tweedehandspanelen onder dezelfde condities opnieuw verhuurd kan worden.
Ander risico is dat bij een persoonlijk faillissement van een huurder er weliswaar een claim ligt van de obligatiehouders op het onderpand, maar dat "het risico bestaat dat de, in een dergelijk situatie aangestelde curator, toch zal trachten aanspraak te maken op het eigendom van het zonnestroomsysteem als onderdeel van de 'boedel' van de failliete particulier", aldus het prospectus.
Kortom, bij een persoonlijk faillissement van de huurder is er nog geen duidelijke jurisprudentie wie in zo'n geval de sterkste claim op de verhuurde panelen heeft.
2) Beperkte verhandelbaarheid
Wie belegt in de obligaties van Zelfstroom kan tussentijds niet terecht op een beurs om z'n stukken door te verkopen. De verhandelbaarheid is dus zeer beperkt en afhankelijk van de beschikbaarheid van toevallige kopers.
3) Herfinanciering obligaties na twee jaar
Veruit het grootste risico ligt bij de discrepantie tussen de looptijd van de obligatie en de huurtermijn van de zonnepanelen. De obligatielening van 2 miljoen euro moet na twee jaar worden afgelost; het verdienmodel voor de verhuur van zonnepanelen is gebaseerd op een termijn van tien jaar.
Wie participeert in de obligatie-uitgifte is daarmee afhankelijk van de herfinanciering van de obligatie na twee jaar. Dat wil zeggen: na twee jaar moet er vers geld beschikbaar zijn van beleggers die inschrijven op een nieuwe obligatielening, om de oude af te lossen.
Als dat om wat voor reden dan ook niet lukt, hebben de obligatiehouders van de tweejarige lening een groot probleem. In het ergste geval zijn ze hun geld kwijt en lijden een stevig verlies.
Maar Zelfstroom heeft in het prospectus ook een minder draconisch scenario uitgewerkt, zonder herfinanciering.
Onderstaande tabel geeft een indruk van wat er dan kan gebeuren. (klik voor uitvergroting)
Te zien is dat de aflossing van de obligatielening en de rentebetaling over tien jaar worden uitgespreid. Dit is een scenario waarin huren netjes betaald worden en er cash blijft binnenstromen.
Maar voor een obligatiehouder verandert het tijdsperspectief wel drastisch: een deel van de inleg komt niet na twee jaar terug, maar verspreid over in totaal tien jaar - het geld dat langer vast zit is dus niet voor alternatieve doelen beschikbaar.
De obligatieleningen worden in dit scenario gefaseerd afgelost en na tien jaar heeft iedereen de volledige inleg plus rente terug. Uit het kasstroomplaatje blijkt verder dat er gedurende de langere looptijd steeds 6 procent wordt betaald over het deel van de lening dat nog niet is afgelost.
Interessant is tot slot dat de prospectus meldt dat het de bedoeling is om de huidige tweejarige lening te herfinanciering met een zevenjarige lening die loopt tot en met het negende jaar van van de huurcontracten. Die lening heeft als basisscenario een rente van 3,5 procent per jaar.
Bij de herfinanciering over twee jaar is het plan van Zelfstroom dus om een lening af te sluiten die beter aansluit bij de looptijd van het project. De rente is lager, maar het (tussentijdse) herfinancieringsrisico valt dan weg.